TESTAMENT - 09.07.2020

Vertrouwelijkheid testament door notaris gegarandeerd?

Wie kan welke informatie opvragen over een testament? Geldt dat ook voor oude testamenten die zijn herroepen? Wat wordt er bedoeld met de geheimhoudingsplicht van de notaris? Wat staat er in de wet en wat zegt de rechter?

Wat speelde hier recentelijk over?

Zes erfgenamen. Annie is ongehuwd, heeft geen kinderen en heeft twee jaar geleden een testament gemaakt, waarbij ze haar vorige testament heeft herroepen. In haar nieuwe testament heeft ze zes neven en nichten tot haar erfgenamen benoemd, ieder van hen voor een gelijk deel. Als na overlijden van Annie door de notaris een verklaring van erfrecht wordt opgesteld om de bankrekeningen vrij te krijgen, staat daarin dat de zes neven en nichten ieder recht hebben op 1/6 deel van de nalatenschap (erfenis).

Kleiner erfdeel dan gedacht. Voor neef Frits en nicht Thea valt dat behoorlijk tegen. Zij dachten de enige erfgenamen te zijn van hun tante Annie, zodat ze ieder de helft van de erfenis zouden krijgen. Annie had altijd gezegd dat ze hen als haar eigen kinderen beschouwde en daarom in haar testament tot erfgenamen zou benoemen. Frits en Thea hebben haar destijds kopieën van hun paspoorten gegeven, zodat ze dit bij de notaris kon regelen. Ze hadden er geen rekening mee gehouden dat ze maar 1/6 deel van de erfenis krijgen.

Afschrift opgevraagd. Frits gaat naar de notaris om opheldering te vragen. Hij vraagt zich af of Annie wel wilsbekwaam was toen ze haar nieuwe testament maakte. Uit niets blijkt dat de notaris toen het stappenplan ter beoordeling van wilsbekwaamheid heeft gevolgd. Ook wil hij van de notaris een afschrift van het oude testament van Annie, om te weten of hij en Thea daarin tot de enige twee erfgenamen waren benoemd.

Plicht tot geheimhouding. Met een beroep op zijn geheimhoudingsplicht weigert de notaris inzage in het oude testament van Annie. Frits en Thea kunnen wat hem betreft wel een uittreksel krijgen van het nieuwe testament, maar verder wil de notaris niet gaan.

Rechtstreeks belang. Frits neemt daar geen genoegen mee. Als erfgenaam heeft hij een zwaarwegend belang om kennis te kunnen nemen van de inhoud van het oude testament. Op basis van het herroepen testament zou zijn aandeel in de erfenis immers aanmerkelijk groter zijn geweest. Om daar duidelijkheid over te krijgen, dient hij beschikken over een afschrift van deze akte. De notaris is de enige die dat kan verstrekken. Alle reden dus om de geheimhoudingsplicht van de notaris daarvoor opzij te zetten.

Wat schrijft de wet voor?

De wet zegt dat een notaris tot geheimhouding verplicht is ten aanzien van alle informatie waarvan hij uit hoofde van zijn werkzaamheden kennisneemt (art. 22 Wna) . Deze verplichting geldt ook voor de medewerkers die bij hem in dienst zijn. Dit dient het maatschappelijk belang dat een cliënt alles met een notaris kan bespreken, zonder te hoeven vrezen dat deze informatie openbaar bekend wordt.

Uittreksel volstaat

Afschriften van testamenten mogen uitsluitend worden verstrekt aan belanghebbenden en als er onomstotelijk vaststaat dat de testateur (de persoon die het testament heeft gemaakt) is overleden. Daarbij dient te worden volstaan met een uittreksel uit de akte aan degene die aan een deel van de inhoud van de akte een recht kan ontlenen (erfgenaam, legataris), doch alleen voor wat betreft dat gedeelte van de akte dat rechtstreeks voor hem van belang is (art. 49 lid 1 Wna) .

Geen stappenplan nodig

Uit het dossier van de notaris blijkt duidelijk dat Annie bij het opmaken en tekenen van het nieuwe testament volledig wilsbekwaam was. Op alle vragen gaf ze duidelijk en helder antwoord en ze wist goed te formuleren hoe ze haar nalatenschap in het testament geregeld wilde hebben. Volgens de rechter was er voor de notaris dan ook geen enkele aanleiding om het stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid te volgen (ECLI:NL:RBZWB:2020:2432) .

Hoe oordeelt de rechter nu hierover?

Vrijheid van een testateur. Ook ziet de rechter geen aanleiding om de geheimhoudingsplicht van de notaris op te heffen. De vrijheid van een testateur om zelf te kunnen bepalen wat er met de nalatenschap moet gebeuren, is een belangrijk uitgangspunt van het erfrecht. Deze vrijheid moet zo veel mogelijk worden gerespecteerd en beschermd.

Geheimhoudingsplicht. De eis om de geheimhoudingsplicht van de notaris te doorbreken vanwege een zwaarwegend belang van Frits, wordt van de hand gewezen. Uit niets blijkt dat hij een recht kan ontlenen aan het herroepen testament. Zijn argumentatie is uitsluitend gebaseerd op het vermoeden dat hij en Thea daarin tot de enige erfgenamen van hun tante Annie waren aangewezen. Daarvoor is geen enkel bewijs en ook al mag het dan zo zijn dat de door hem gewenste informatie op geen enkele andere wijze kan worden verkregen, dan is dat onvoldoende om te stellen dat zijn individuele belang zwaarder moet wegen dan het maatschappelijk belang van testeervrijheid. De rechter oordeelt dat de notaris volledig in zijn recht stond met het beroep op zijn geheimhoudingsplicht. Frits moet € 1.284 aan proceskosten betalen, een dure les erfrecht dus.

FP-advies

Voor uw praktijk is het belangrijk dat informatie over een testament door de notaris slechts mag worden verstrekt aan iemand die daarbij een rechtstreeks belang heeft en alleen als de testateur is overleden. Voor het overige is de notaris gebonden aan zijn geheimhoudingsplicht. Dit dient het maatschappelijk belang dat iedereen in alle vrijheid over zijn nalatenschap moet kunnen beschikken zonder het risico te lopen dat deze informatie openbaar wordt gemaakt. Slechts in uitzonderlijke gevallen kan de geheimhoudingsplicht van de notaris door de rechter opzij worden gezet, maar daar zal niet snel sprake van zijn!

Afschriften van testamenten mogen door de notaris uitsluitend worden verstrekt aan belanghebbenden en als onomstotelijk vaststaat dat de testateur is overleden. Daarbij moet worden volstaan met een uittreksel uit de akte aan degene die aan een deel van de inhoud daarvan een recht kan ontlenen: de erfgenaam of legataris.

Contactgegevens

Indicator BV | Schootense Dreef 31 | Postbus 794 | 5700 AT Helmond

Tel.: 0492 - 59 31 31 | Fax: 040 - 711 17 00

klantenservice@indicator.nl | www.indicator.nl

 

KvK-nummer: 17085336 | Btw-nummer: NL-803026468B01