Reden tot wijziging van het legaat?

Testament met legaten

Wat was het geval bij de rechter?  Na zijn echtscheiding is Kees gaan samenwonen met Linda. Uit zijn eerdere huwelijk heeft hij zoon Jan als zijn enige kind. Kees heeft een testament gemaakt waarbij hij Jan tot zijn enige erfgenaam heeft benoemd. Om Linda goed verzorgd achter te laten, heeft Kees in het testament aan haar enkele legaten toegekend. Op basis daarvan heeft Linda het levenslange recht van gebruik en bewoning van het woonhuis en van de inboedelgoederen. Ook krijgt ze € 35.000 en is Jan verplicht om haar erfbelasting te betalen. Ten slotte heeft Linda levenslang recht op een maandelijks door Jan uit te keren bedrag van € 2.500. Tot zekerheid daarvoor moet Jan een bedrag van € 500.000 reserveren.

Betalingen stopgezet. Na overlijden van Kees betaalt Jan voor Linda de erfbelasting en het legaat van € 35.000. Ook maakt hij maandelijks € 2.500 over. Maar enkele jaren later stopt hij daarmee. Als Linda verhaal komt halen, zegt Jan dat hij meermaals aan haar heeft gevraagd om de privéspullen van zijn vader aan hem over te dragen. Ze heeft daar nooit op gereageerd. Zolang ze dat niet doet, stopt hij met uitbetaling.

Persoonlijke zaken weggegooid. Bij de rechter verklaart Linda dat de persoonlijke spullen van Kees niet meer in haar bezit zijn. In een emotionele bui heeft ze alles weggegooid. De urn met de as heeft ze in de tuin uitgestrooid. De mobiele telefoon gebruikt ze zelf. Volgens afspraak met Kees heeft ze alle foto’s van de kleinkinderen gewist.

Verzoek tot wijziging. Linda vindt de stopzetting van de maandelijkse bedragen buiten alle proportie. De door Jan gevraagde spullen hadden alleen emotionele waarde. Het liefst wil ze niets meer met hem te maken hebben, dus vraagt ze aan de rechter om het legaat zodanig te wijzigen dat Jan eenmalig aan haar € 465.000 uitkeert. Dan zijn ze verder van elkaar af.

Wat zegt de wet? De verbintenis uit een legaat kan worden gewijzigd of worden opgeheven als er een bijzondere omstandigheid is die van dien aard is dat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van deze verbintenis niet mag worden verwacht. Daarbij gaat de rechter zo veel mogelijk uit van de bedoeling van de erflater (art. 4:123 BW) .

Opschortingsrecht ingeroepen

Het is duidelijk dat de persoonlijke spullen van Kees voor Jan van grote emotionele waarde zijn. Linda heeft nooit gezegd waarom ze deze niet aan hem heeft overhandigd. Door de uitkeringen stop te zetten, staat Jan in zijn recht om een beroep te doen op zijn opschortingsrecht (art. 6:52 BW) . Dit is geen reden om te voldoen aan het verzoek van Linda om het legaat te wijzigen. Daarbij heeft Jan in voldoende mate zekerheid gesteld voor uitbetaling van de maandelijkse termijnen door afgifte van een bankgarantie.

Oordeel rechter? Rechtbank Gelderland (ECLI:NL:RBGEL:2020:5860) stelt vast dat de persoonlijke spullen van Kees niet meer aanwezig zijn. Het opschortingsrecht zal niet leiden tot teruggave, dus moet Jan uitbetaling van de maandelijkse termijnen hervatten. Het verzoek van Linda tot uitbetaling van een bedrag ineens wordt door de rechter afgewezen.