HUWELIJKSREGIME - 23.02.2021

Wijzigen huwelijksgemeenschap van gelijke naar ongelijke delen

Onlangs heeft de rechtbank zich gebogen over de vraag of een wijziging van algehele gemeenschap van goederen naar een huwelijksgemeenschap van ongelijke delen een schenking meebracht.

Wijzigen huwelijksregime Het wijzigen tijdens het huwelijk van het huwelijksgoederenregime kan fiscaal als een schenking beschouwd worden. Of dit zo is, hangt af van de vraag of er sprake is van een vermogensverschuiving van de ene echtgenoot naar de andere. Saillant detail in de zaak voor Rechtbank Noord-Holland (ecli:nl:rbnho:2020:9677) was nog dat de wijziging drie maanden voor het overlijden van een van de echtgenoten plaatsvond.

De casus

De echtgenoten hadden 33 jaar een affectieve relatie en zijn in 2015 in wettelijke gemeenschap van goederen met elkaar gehuwd. Op 19 oktober 2017 zijn de echtgenoten huwelijkse voorwaarden aangegaan, waarbij zij een verdeling van 10% voor de man en 90% voor de vrouw zijn overeengekomen van zowel de goederen als de schulden van de gemeenschap, oftewel: er is sprake van een huwelijksgemeenschap van ongelijke delen. Vervolgens is de man op 9 december 2017 overleden. Zijn echtgenote is zijn enige erfgenaam. De inspecteur volgt de opmerking in de aangifte erfbelasting dat er sprake is van een verdeling 10% - 90% niet en legt een aanslag erfbelasting op uitgaande van een fiftyfiftyverdeling.De inspecteur stelt dat het aangaan van de huwelijkse voorwaarden binnen 180 dagen voor het overlijden tot een schenking leidt en dus tot de nalatenschap moet worden gerekend. Subsidiair stelt hij dat er sprake is van een verblijvingsbeding (art. 11 lid 2 en lid 4 SW 1956) en meer subsidiair dat er sprake is van fraus legis.

Het aangaan van voorwaarden

Rechtbank Noord-Holland verwijst naar de lijn die de Hoge Raad (ecli:nl:hr:1959:ay1786 en ecli:nl:hr:1971:ax5018) heeft uitgezet in 1959 en 1971. Nog steeds geldt als uitgangspunt dat voor de heffing van schenkbelasting er een eenzijdige vermogensverschuiving moet zijn. Een vermogensverschuiving is de overgang van een waarde uit het vermogen van de schenker in dat van de begiftigde, waardoor de laatste ten koste van de eerste is verrijkt. In dit geval is er geen sprake van een voltooide vermogensverschuiving. Hieraan doet niet af dat in dit geval er geen sprake is van een wijziging tijdens het huwelijk van een regime van ‘koude uitsluiting’ naar een algehele gemeenschap van goederen, maar dat hier de gerechtigdheid met betrekking tot de bestaande gemeenschap van goederen is gewijzigd. Ook in dat geval vindt immers geen voltooide vermogensverschuiving plaats bij het aangaan van de huwelijkse voorwaarden.

bz-advies

Om het wijzigen van huwelijksvoorwaarden aan te merken als een schenking is het noodzakelijk dat er daadwerkelijk een vermogensverschuiving plaatsvindt. Oftewel: een waarde uit het vermogen van de schenker gaat over in het vermogen van de begiftigde, waardoor de begiftigde ten koste van de schenker is verrijkt.

Verblijvingsbeding De inspecteur stelt dat als bij overlijden meer wordt verkregen dan de helft van het gemeenschappelijke vermogen, dit meerdere op grond van artikel 11 sw 1956 moet worden belast. Van een verblijvingsbeding is volgens de rechtbank echter alleen sprake wanneer het beding is gekoppeld aan het overlijden. Met het aangaan van de huwelijkse voorwaarden is alleen een wijze van verdeling opgenomen met het oog op de ontbinding van de gemeenschap. Overlijden is niet de enige grond waarop de gemeenschap ontbonden kan worden en daarom is er geen sprake van een verblijvingsbeding in de zin van artikel 11 lid 4 sw 1956.

Geen fraus legis

Het opstellen van de huwelijksvoorwaarden vlak voor overlijden is ook geen fraus legis. Er is geen sprake van een constructie met een met zekerheid te verkrijgen fiscaal voordeel. De vrouw had namelijk ook de eerststervende kunnen zijn en in dat geval waren de huwelijkse voorwaarden voor de man fiscaal zeer ongunstig geweest. Dat belastingbesparing wel ten grondslag zal hebben gelegen aan de opgestelde huwelijkse voorwaarden, is onvoldoende voor het aannemen van fraus legis.

Voor heffing van schenkbelasting is een voltooide vermogensverschuiving vereist. Het is vaste rechtspraak dat dit bij wijziging van huwelijkse voorwaarden niet het geval is. De vraag die nog resteert na deze uitspraak is of de Hoge Raad de oude arresten ook op de ongelijke verdeling van de huwelijksgemeenschap van toepassing zal verklaren.

Contactgegevens

Indicator BV | Schootense Dreef 31 | Postbus 794 | 5700 AT Helmond

Tel.: 0492 - 59 31 31 | Fax: 040 - 711 17 00

klantenservice@indicator.nl | www.indicator.nl

 

KvK-nummer: 17085336 | Btw-nummer: NL-803026468B01