Grensarbeider en thuiswerken: de financiële gevolgen

Belastingverdrag

België-Nederland (of Duitsland-Nederland). De hiernavolgende situatie beschrijft alleen de grensarbeider die in België woont, maar geldt eveneens voor de grensarbeider die in Duitsland woont. Indien een grensarbeider woonachtig is in België en werkt in Nederland, dan bepaalt het belastingverdrag tussen Nederland en België (hierna: het belastingverdrag) in welk land welke inkomsten belast worden. In artikel 15 van het Belastingverdrag is bepaald dat de looninkomsten in beginsel in het woonland belast zijn, tenzij de werknemer in het werkland feitelijk werkzaam is. Dus indien een grensarbeider geheel werkzaam is in Nederland, wordt zijn salaris geheel in Nederland belast. Gaat een grensarbeider thuiswerken, dan is het salaris dat toerekenbaar is aan de thuiswerkdagen op grond van het Belastingverdrag in België belast.

Voorbeeld

Jan woont in 2022 samen met zijn partner Simone in België (Vlaams Gewest). Beiden zijn werkzaam in Nederland. Simone en Jan werken beiden voor een bank. Zij hebben twee kinderen en wonen in een koophuis met een hypotheek van € 500.000. Zij betalen jaarlijks € 20.000 aan hypotheekrente. Jan heeft een brutojaarsalaris van € 70.000 en Simone een brutojaarsalaris van € 60.000. In hun aangifte inkomstenbelasting/ premie volksverzekeringen hebben zij altijd de betaalde hypotheekrente in aanmerking genomen. Voordat corona speelde, werkten zij beiden altijd in Nederland. In verband met corona moesten zij van hun werkgever thuiswerken. Na de coronatijd willen Jan en Simone ook gaan thuiswerken, omdat het hun veel reistijd scheelt en daarnaast vinden zij het ook heel fijn, omdat ze hun kinderen nu ook meer zien.

Hybride werken. Zij hebben met hun werkgever afgesproken dat zij nog maar twee van de vijf werkdagen op kantoor in Nederland werkzaam zijn. Hun werkgever vindt het een goed voorstel, omdat het aantal werkplekken op kantoor sowieso is verminderd.

Gevolgen thuiswerken. De overheid heeft goedgekeurd dat er geen wijziging ten aanzien van de belasting- en premieheffing zal plaatsvinden indien grensarbeiders van België en Duitsland thuiswerken op advies van de overheid in verband met corona. Door de werkgever dient er wel een verklaring opgesteld te worden waarin staat hoeveel dagen de betreffende werknemers thuiswerken in verband met corona. Na 1 april 2022 geldt deze goedkeuring niet meer inzake de belastingheffing en na 1 juli 2022 ten aanzien van de premieheffing (Kamerbrief over toekomstvisie op effecten van thuiswerken voor grensarbeiders 17.12.2021) . Dit leidt tot de hiernavolgende wijzigingen met betrekking tot de belastingheffing en de premieheffing.

Belastingheffing

Salary split. Voor corona was het volledige loon van Jan en Simone in Nederland belast. Op het moment dat zij na voornoemde goedkeuring vanaf 1 april 2022 nog maar twee van de vijf dagen gaan werken in Nederland en de overige dagen in België, is op basis van artikel 15 lid 1 van het Belastingverdrag nog maar 2/5 deel (40%) van hun salaris belast in Nederland en 3/5 deel (60%) van het salaris in België.

Buitenlands belastingplichtige. Om als kwalificerend buitenlands belastingplichtige aangemerkt te worden in Nederland, dient ten minste 90% van hun gehele verzamelinkomen in Nederland belast te zijn. Omdat hun belastbaar inkomen in Nederland nog maar slechts 40% en geen 90% meer bedraagt, kunnen zij niet meer aangemerkt worden als kwalificerend buitenlands belastingplichtige.

Hypotheekrenteaftrek. Kwalificerende buitenlandse belastingplichtigen hebben recht op dezelfde aftrekposten en heffingskortingen als binnenlandse belastingplichtigen, zoals de hypotheekrenteaftrek.

Geen hypotheekrenteaftrek. Nu Jan en Simone niet meer worden aangemerkt als kwalificerend buitenlands belastingplichtige, hebben zij geen recht meer op hypotheekrenteaftrek. Wel hebben zij nog recht op het (volledige) inkomstenbelastingdeel van alle heffingskortingen op basis van artikel 26, het non-discriminatie artikel van het Belastingverdrag en het Besluit van 20 april 2010, (nr. DGB 2010/568M) .

Belgische personenbelasting. In België is het overige deel (60%) van het salaris belast. Hierover zijn zij in België personenbelasting verschuldigd. In hun aangifte personenbelasting kunnen zij verzoeken om voorkoming van dubbele belasting voor het salaris dat in Nederland belast is.

Sociale verzekeringen (premieheffing)

Jan en Simone zijn op grond van de Europese Verordening (VO) 883/2004 na de goedkeuring vanaf 1 juli 2022 niet meer in Nederland sociaal verzekerd, maar in België, omdat zij ten minste 25% van hun werkzaamheden in België (het woonland) verrichten.

RSZ-premies. Dit heeft tot gevolg dat zij 13,07% aan Belgische RSZ-premies (werknemersbijdrage) verschuldigd zijn over het volledige brutoloon, welke ingehouden worden op het brutoloon en afgedragen worden door de werkgever. Voor de afdracht van de RSZ-premies, dient de werkgever te beschikken over een A1-verklaring die Jan en Simone bij de Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid (RSZ) dienen aan te vragen.

Ziektekosten. Zij zijn voorts aangewezen op de Belgische sociale uitkeringen en tegemoetkomingen. Voor vergoeding van de ziektekosten dienen zij zich in te schrijven bij een Belgisch ziekenfonds of bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV) en kunnen zij zich aanvullend verzekeren via een hospitalisatieverzekering. Daarnaast dienen zij zich aan te sluiten bij de Vlaamse Sociale Bescherming (VSB).

Kinderbijslag. Voortaan ontvangen Jan en Simone voor hun kinderen alleen nog de Belgische kinderbijslag, die zij in België zelf dienen aan te vragen. In Vlaanderen kan dit via een aanvraagformulier op de website https://www.parentia.be

Vrijwillige verzekering. Zij zijn niet meer verzekerd voor de werknemersverzekeringen en de volksverzekeringen in Nederland. Dit heeft tot gevolg dat zij geen AOW meer opbouwen en zij niet meer verzekerd zijn voor de Anw. Wel is er de mogelijkheid voor vrijwillige verzekering voor de AOW en de Anw bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), waarvoor jaarlijks premies (AOW: 17,9%, maximaal € 5.364, Anw 0,1%, maximaal € 29) verschuldigd zijn aan de SVB. Daarnaast hebben zij geen recht op een Nederlandse Zw, WW- en WAO-uitkering, als zij vanaf dat moment aanspraak willen maken op deze verzekeringen.

Gevolgen voor het inkomen

Tot 1 april 2022 is hun inkomen nog geheel belast in Nederland. Daarna is slechts nog 2/5 deel (40%) van hun salaris belast in Nederland. Het voorgaande heeft tot gevolg dat al vanaf 2022 minder dan 90% van hun gezamenlijk inkomen in Nederland belast is, waardoor zij niet meer worden aangemerkt als kwalificerend buitenlands belastingplichtige.

Geen aftrek hypotheekrente. Dit houdt in dat Jan en Simone hun jaarlijkse voordeel met de hypotheekrenteaftrek van ongeveer € 7.414 (0,3707 x € 20.000) niet meer ontvangen.

Salary split. Daarentegen kan de salary split een fiscaal voordeel opleveren. Het loon van Simone dat nu in Nederland belast wordt voor twee dagen werken, is nog maar € 24.000 en dat van Jan is nog maar € 28.000. Over dit loon is slechts 9,42% (tarief 2022) aan inkomstenbelasting verschuldigd, aangezien er vanaf 1 juli 2022 geen premies volksverzekeringen meer verschuldigd zijn. Of dit daadwerkelijk een fiscaal voordeel oplevert, is ook afhankelijk van de in België verschuldigde belastingen en premies.