BEDRIJFSOPVOLGING - 02.06.2022

Terugwerkende kracht bij inbreng in een maatschap

In het vorige nummer is de terugwerkende kracht besproken bij het aangaan van een maatschap en de gevolgen daarvan voor de inkomstenbelasting bij overlijden. In dit artikel komt de erfbelasting aan bod.

De casus Een man drijft een agrarische onderneming. Op 1 januari 1999 draagt hij zijn melkquotum over aan een maatschap, die hij op dat moment heeft met een familielid. Vervolgens staakt de man zijn onderneming. Het familielid zet deze onderneming voort met zijn echtgenote. Na de staking verpacht de man de agrarische opstallen en landbouwgrond die hij privé bezit aan de onderneming van de bedrijfsopvolger. Als compensatie verkrijgt de man een vordering op de nieuwe maatschap, een levenslange lijfrente-uitkering en een vergoeding voor gebruikte elektra.

Toetreding maatschap

In 2016 treedt de man toe tot de maatschap van zijn bedrijfsopvolger en echtgenote, die een melkvee- en varkenshouderij exploiteren. De man brengt zijn vordering op de onderneming van de bedrijfsopvolger in. Daarnaast worden ook de ondergrond, agrarisch bouwblok, overige opstallen en overige cultuurgrond huiskavel ingebracht. Vanwege zijn leeftijd verricht de man slechts incidenteel arbeid en ontvangt hij daarvoor loon in natura. In de inkomstenbelasting werd de terugwerkende kracht van de maatschapsovereenkomst naar 1 januari 2016 niet geaccepteerd, waardoor de man per 1 januari 2016 nog inkomstenbelasting verschuldigd was over de ingebrachte ondernemingsbestanddelen (box 3).

Erfbelasting Ook voor de erfbelasting is de terugwerkende kracht van de maatschapsovereenkomst in deze casus van belang om te voldoen aan het bezitsvereiste van de BOR (de bedrijfsopvolgingsregeling). De erflater moet minimaal een jaar voor zijn overlijden aangemerkt kunnen worden als een ondernemer voor de inkomstenbelasting om gebruik te kunnen maken van de BOR. Het juridische ontstaan van de maatschap (het tekenen van de maatschapsovereenkomst) lag blijkbaar binnen het jaar voor overlijden van de erflater. Uit de casus destilleren wij dat de erflater voor 1 oktober 2017 moet zijn overleden. De exacte overlijdensdatum is niet bekend, omdat de belangrijkste data in de uitspraak om een of andere reden niet vermeld zijn, hetgeen erg ongebruikelijk is.

Terugwerkende kracht Belanghebbende heeft dus de terugwerkende kracht nodig om te kunnen voldoen aan het bezitsvereiste en stelt dat er in de maatschapsovereenkomst is opgenomen dat de overeenkomst terugwerkt naar 1 januari 2016, ondanks het feit dat de maatschapsovereenkomst pas na 1 januari 2016 is opgesteld.

Oordeel Rechtbank Gelderland

De rechtbank (ecli:nl:rbgel:2022:266) verwijst naar het arrest van de Hoge Raad (ecli:nl:hr:1997:aa2098) waarbij bepaald is dat een maatschapsovereenkomst tussen echtgenoten pas geldt op het moment van aangaan van de overeenkomst. De overeenkomst heeft geen gevolgen voor de periode voor het aangaan van de overeenkomst, tenzij een overeengekomen terugwerkende kracht op zakelijke gronden berust.Vervolgens doet belanghebbende ook in deze zaak een beroep op het besluit van de staatssecretaris van Financiën van 6 februari 2010 (stcrt. 2010-2094) : het besluit waarin de staatssecretaris onder voorwaarden goedkeurt dat personenvennootschappen met terugwerkende kracht tot stand komen.De rechtbank maakt korte metten met het standpunt van belanghebbende. Het besluit van de staatssecretaris geldt alleen voor de inkomstenbelasting en niet voor de erfbelasting. Nu er geen beroep kan worden gedaan op de terugwerkende kracht, ontstaat de maatschap op het moment waarop zij juridisch is aangegaan. Over het algemeen zal dit het moment zijn dat de maatschapsovereenkomst wordt ondertekend.

bz-advies

Om voor de bedrijfopvolgingsregeling in de erfbelasting in aanmerking te komen, moet de erflater één jaar voorafgaand aan zijn overlijden een kwalificerende ondernemer in de onderneming zijn. De onderneming moet (mede) voor zijn rekening en risico zijn gedreven en de ondernemer moet rechtstreeks verbonden zijn geweest voor verbintenissen van de onderneming.

Bij het aangaan van een maatschapsovereenkomst tussen echtgenoten kan er onder omstandigheden geen sprake zijn van een terugwerkende kracht van de maatschapsovereenkomst. Dit kan gevolgen hebben voor de inkomstenbelasting en de erfbelasting.

Contactgegevens

Indicator BV | Schootense Dreef 31 | Postbus 794 | 5700 AT Helmond

Tel.: 0492 - 59 31 31 | Fax: 040 - 711 17 00

klantenservice@indicator.nl | www.indicator.nl

 

KvK-nummer: 17085336 | Btw-nummer: NL-803026468B01