Stiefkinderen erfrechtelijk gelijk stellen met eigen kinderen kan via testament en geeft fiscaal voordeel!

Samengesteld gezin

Tweede huwelijk. Jan en Ingrid zijn met elkaar gehuwd. Voor beiden is het hun tweede huwelijk. Uit zijn eerste huwelijk heeft Jan twee zonen en uit haar eerste huwelijk heeft Ingrid een dochter. De drie kinderen wonen bij Jan en Ingrid en worden ook alle drie als hun eigen kinderen opgevoed.

Wettelijke verdeling

Geen testamenten. Jan en Ingrid hebben geen testamenten. Dit betekent dat in geval van overlijden van een van hen de wettelijke verdeling van toepassing is (art. 4:13 BW) .

Langstlevende echtgenoot. Op basis daarvan verkrijgt de langstlevende echtgenoot de gehele nalatenschap onder de verplichting om alle schulden voor diens rekening te nemen. De kinderen krijgen een vordering op de langstlevende echtgenoot ter grootte van de waarde van hun wettelijke erfdeel. Deze vordering is normaal gesproken pas opeisbaar na overlijden van de langstlevende echtgenoot.

Stiefkinderen tellen niet mee

Langstlevende echtgenoot en eigen kinderen.  Maar de regels van de wettelijke verdeling gelden alleen voor de langstlevende echtgenoot en de eigen kinderen van de overleden echtgenoot. De stiefkinderen doen niet mee in dat verhaal. Als Jan overlijdt, laat hij Ingrid en zijn twee zonen als zijn drie erfgenamen achter. Zijn zonen krijgen ieder een vordering op Ingrid ter grootte van 1/3 deel van de waarde van de nalatenschap. De dochter van Ingrid heeft nergens recht op. Zou Ingrid als eerste overlijden, dan krijgt haar dochter een vordering op Jan ter grootte van de helft (1/2 deel) van de waarde van haar nalatenschap. In dat geval staan de zonen van Jan buitenspel.

Drie mogelijkheden via testamenten

Bij testament kan dat worden aangepast. Daarin kan worden bepaald dat de stiefkinderen gelijk worden behandeld als de eigen kinderen of dat ze in ieder geval een deel van de erfenis van de stiefouder krijgen. Daarbij zijn er drie opties:

1. in het testament wordt de wettelijke verdeling van toepassing verklaard waarbij de stiefkinderen als eigen kinderen worden beschouwd. Zou Jan als eerste overlijden, dan laat hij Ingrid, zijn twee zonen en de dochter van Ingrid als zijn vier erfgenamen achter. Ieder van de drie kinderen krijgen een vordering op Ingrid voor de waarde van 1/4 deel van zijn nalatenschap;
2. de stiefkinderen worden als eigen kinderen beschouwd en de wettelijke verdeling wordt niet van toepassing verklaard. De nalatenschap moet dan tussen Ingrid en de drie kinderen worden verdeeld. Ieder kind heeft meteen recht op 1/4 deel;
3. in het testament wordt bepaald dat alleen de langstlevende echtgenoot en de eigen kinderen erfgenamen zijn (al dan niet met toepassing van de wettelijke verdeling), maar aan ieder van de stiefkinderen wordt een legaat toegekend. Deze hebben dan recht op bepaalde goederen uit de nalatenschap of op een vastgesteld geldbedrag.

Fiscaal gelijk behandeld

Recht op vrijgesteld bedrag en lage tarief.  Stiefkinderen die als erfgenaam (of legataris) een deel van de nalatenschap van hun stiefouder verkrijgen, worden voor de erfbelasting gelijk behandeld als de eigen kinderen. Dat betekent dat ze recht hebben op het vrijgestelde bedrag van € 21.559 (in 2022). Ook vallen ze in het lage tarief van 10% (tot € 130.425) en 20% (alles daarboven).

Voorwaarden voor samenwoners

Dit gunstige fiscale regime voor de erfbelasting (en de schenkbelasting!) geldt ook voor ongehuwde partners met stiefkinderen als er aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

• de ongehuwde partners hebben een notarieel samenlevingscontract opgesteld;
• de ongehuwde partners hebben de stiefkinderen in het testament tot erfgenaam (of legataris) benoemd;
• de samenwoning tussen de beide partners eindigt door overlijden.