Mag de gemeente uitvoering geven aan een onderhands tot stand gekomen koopovereenkomst?

Wat speelde er?

Onderhandse koopovereenkomst. In de zaak voor Rechtbank Midden-Nederland had de gemeente Nieuwegein een koopovereenkomst gesloten met Shell met betrekking tot een kavel op een bedrijvenpark (ECLI:NL:RBMNE:2022:1017) .

Geen openbare selectieprocedure. Volgens de eiser in deze zaak heeft de gemeente door deze koopovereenkomst te sluiten zonder eerst een openbare selectieprocedure met objectieve, toetsbare en redelijke selectiecriteria te volgen, in strijd met het gelijkheidsbeginsel gehandeld en is dit onrechtmatig jegens hem. Hij wil een eerlijke kans op het verwerven van de kavel. De eiser vordert daarom bij de rechter (onder meer) om de gemeente te verbieden de kavel te leveren aan een derde, anders dan na het doorlopen van een openbare selectieprocedure met objectieve, toetsbare en redelijke criteria en om de gemeente te gebieden geen uitvoering te geven aan de met Shell gesloten koopovereenkomst.

Didam-arrest

Belangrijke uitspraak van de Hoge Raad. De rechtbank besteedt in de uitspraak aandacht aan de overwegingen van de Hoge Raad uit het zogeheten ‘Didam-arrest’ (ECLI:NL:HR:2021:1778) . Volgens de Hoge Raad moet de overheid zich bij verkoop van onroerende zaken houden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het gelijkheidsbeginsel zoals opgenomen in artikel 3:14 van het Burgerlijk Wetboek. De overheid is daarom verplicht tot het bieden van mededingingsruimte en transparantie.

Gelijke kansen. Gemeenten en andere overheden zijn in ieder geval gehouden om bij gronduitgifte, kavelverkoop en verkoop van vastgoed transparant te handelen en eventuele gegadigden gelijke kansen te bieden.

Selectiecriteria vooraf bekendmaken. Dit betekent dat de gemeente voortaan selectiecriteria moet opstellen die objectief, toetsbaar en redelijk zijn en een passende mate van openbaarheid betrachten. De criteria moeten daartoe vooraf openbaar bekendgemaakt worden en daarbij moet er worden aangegeven in welke periode geïnteresseerden zich kunnen melden en wat de procedure van toekenning is. Bij de uitgifte van meerdere kavels (woningbouwkavels of kavels op bedrijventerreinen) gebeurt dit in veel gevallen al en zal iedere gemeente deze werkwijze moeten gaan hanteren. Let op.  Als vooraf al duidelijk is dat er geen andere serieuze kandidaat in aanmerking komt, hoeft deze procedure niet doorlopen te worden. Wanneer daar sprake van is, moet vastgesteld worden aan de hand van de feiten en omstandigheden.

Oordeel rechtbank

Alsnog selectieprocedure doorlopen. Volgens de rechtbank is de door de eiser gevraagde ordemaatregel op zijn plaats. De gemeente heeft er onvoldoende blijk van gegeven dat zij de belangen van de eiser en andere mogelijke geïnteresseerden voor de kavel heeft betrokken bij haar besluitvorming. De rechtbank oordeelt daarom dat de gemeente met betrekking tot de verkoop van de kavel alsnog de door de Hoge Raad in het Didam-arrest voorgeschreven procedure moet doorlopen.