FRAUS LEGIS - 01.05.2023

Wijziging kort voor overlijden is fraus legis

Wijziging huwelijksregime De A-G heeft over de hiernavolgende zaak een conclusie uitgebracht. Echtgenoten hadden 33 jaar een affectieve relatie en zijn in 2015 in wettelijke gemeenschap van goederen met elkaar gehuwd. Op 19 oktober 2017 zijn de echtgenoten huwelijkse voorwaarden aangegaan, waarbij zij een verdeling van 10% voor de man en 90% voor de vrouw zijn overeengekomen, oftewel: er is sprake van een huwelijksgemeenschap van ongelijke delen. De man is op 9 december 2017 overleden. Zijn echtgenote is zijn enige erfgenaam Het wijzigen tijdens het huwelijk van het huwelijksgoederenregime kan fiscaal als een schenking beschouwd worden. Of dit zo is, hangt af van de vraag of er sprake is van een vermogensverschuiving van de ene echtgenoot naar de andere.

Rechter Rechtbank Noord-Holland oordeelde in eerste instantie op basis van arresten van de Hoge Raad uit 1959 en 1971 (ecli:nl:hr:1959:ay1786 en ecli:nl:hr:1971:ax5018) dat er geen sprake was van een voltooide vermogensverschuiving en dus geen schenking (ecli:nl:rbnho:2020:9677) . Hof Amsterdam oordeelde echter dat er sprake was van fraus legis, omdat de huwelijkse voorwaarden in het zicht van overlijden werden gewijzigd (ecli:nl:ghams:2022:96) . Het volgen van het standpunt van de vrouw ten aanzien van de verdeling leidt volgens het hof tot een miskenning van de wettelijke bepaling met betrekking tot een schenking binnen 180 dagen voor overlijden.

A-G IJzerman Volgens de A-G heeft het hof terecht geoordeeld dat de huwelijkse voorwaarden zijn gewijzigd in het zicht van overlijden (ecli:nl:phr:2023:188) . Op 19 oktober 2017 was te voorzien dat de vrouw haar echtgenoot zou overleven. Ook voert de vrouw geen reële, zakelijke motieven aan voor het aangaan van de huwelijkse voorwaarden. Dus lijkt het fiscale motief doorslaggevend te zijn. Formeel heeft er geen vermogensverschuiving plaatsgevonden, maar de feitelijke vermogensverschuiving was gezien de ongelijke sterftekansen zo goed als zeker. Zo’n bevoordeling in het zicht van overlijden, is volgens de A-G op één lijn te stellen met een schenking. Het aanvaarden van de bedoelde fiscale gevolgen van het aangaan van huwelijkse voorwaarden zou ook het herhaalbaar en willekeurig ontgaan van erfbelasting mogelijk maken. Dit botst met het doel en de strekking van de wet (art. 1 lid 1 en 7 in combinatie met art. 12 SW) .