WET DBA - 26.09.2023

Afschaffing (model)overeenkomst vrije vervanging

Hoge Raad

De Belastingdienst baseert zich met deze aankondiging op een arrest van de Hoge Raad (ecli:nl:hr:2023:443) , het zogenoemde ‘Deliveroo-arrest’. In dat arrest overwoog de Hoge Raad onder meer het volgende. Aan de ene kant heeft het hof onderkend dat de aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van de arbeid gegeven vrijheid een omstandigheid is die eerder wijst op de afwezigheid dan op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Aan de andere kant heeft het hof geoordeeld dat deze vrijheid in dit geval niet aan de kwalificatie van de overeenkomst als arbeidsovereenkomst in de weg staat, omdat andere omstandigheden leiden tot het oordeel dat de bezorgers arbeid verrichten in dienst van Deliveroo. De Hoge Raad oordeelde dat vrijheid om al dan niet op het werk te verschijnen en om opdrachten al dan niet te aanvaarden op zichzelf het bestaan van een arbeidsovereenkomst niet uitsluit. Daarom heeft de Belastingdienst besloten de modelovereenkomsten vrije vervanging (radicaal) af te schaffen.

Arbeidsovereenkomst of niet

Opdrachtgevers (werkgevers) en opdrachtnemers (werknemers) moeten hun arbeidsrelatie zelf beoordelen op de aan- of afwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Indien er sprake is van een arbeidsovereenkomst (dienstbetrekking) moet de werkgever loonheffingen inhouden en afdragen. Er is sprake van een arbeidsovereenkomst indien de arbeidsrelatie aan de volgende cumulatieve voorwaarden voldoet:

• de werknemer voert de werkzaamheden persoonlijk uit (hij mag zich niet vrij laten vervangen);
• er is sprake van een gezagsverhouding tussen partijen;
• de werkgever is verplicht een vergoeding te betalen voor de door de werknemer verrichte werkzaamheden.

Of een overeenkomst moet worden aangemerkt als arbeidsovereenkomst, hangt af van alle omstandigheden van het geval in onderling verband bezien. Dit betekent dat niet een onderdeel, zoals de mogelijkheid van vrije vervanging, eraan in de weg staat of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet.

Gevolg afschaffing modelovereenkomst

Vanaf 1 januari 2024 zijn opdrachtgevers niet langer gevrijwaard van de inhouding van loonheffingen, wanneer de werkzaamheden conform de modelovereenkomst vrije vervanging worden uitgevoerd. Dit betekent niet automatisch dat er vanaf dat moment sprake is van een dienstbetrekking. Partijen zullen voor die tijd hun arbeidsrelatie opnieuw moeten beoordelen en, zo nodig, aanpassen. De webmodule op https://ondernemersplein.kvk.nl of de ondernemerscheck op de website van de Belastingdienst zijn daarbij hulpmiddelen, maar deze geven geen zekerheid. Bovendien moeten partijen regelmatig controleren hoe de werkzaamheden in de praktijk worden uitgevoerd. Zo kunnen zij bepalen of hun beoordeling vooraf van de arbeidsrelatie nog klopt. Sommige partijen hebben een modelovereenkomst gebaseerd op vrije vervanging aan de Belastingdienst voorgelegd. Indien de Belastingdienst de modelovereenkomst heeft goedgekeurd, hebben zij voor 1 oktober 2023 een brief ontvangen. Ga in alle gevallen zo snel mogelijk aan de slag met het opnieuw beoordelen van de arbeidsrelatie en het zo nodig aanpassen daarvan.

Handhaving

Verder voert de Belastingdienst bedrijfsbezoeken en boekenonderzoeken uit. De Belastingdienst kan dan arbeidsrelaties beoordelen om te bepalen of er in de praktijk sprake is van een dienstbetrekking. Concludeert de Belastingdienst tot aanwezigheid van een dienstbetrekking, dan krijgen partijen aanwijzingen. Daarmee moeten partijen binnen drie maanden aan de slag om de arbeidsrelatie aan te passen. De Belastingdienst legt geen correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen op (handhavingsmoratorium), behalve bij kwaadwillendheid. Het handhavingsmoratorium eindigt uiterlijk 1 januari 2025.

bz-advies

Partijen moeten regelmatig controleren of de uitvoering van de werkzaamheden in de praktijk nog overeenkomt met de vooraf beoordeelde arbeidsrelatie.