Sam-sam getrouwd; hoe werkt afstand doen?

Hoe bent u getrouwd? Veel ondernemers zijn dan ook op huwelijkse voorwaarden getrouwd. Dus dat betekent dat niet alles sam-sam is door het huwelijk. Daarmee kan het landbouwbedrijf buiten de risico- en aansprakelijkheidssfeer van de huwelijkspartner die niet in het bedrijf zit, blijven. Toch zijn er ook nog steeds veel ondernemers die in algehele gemeenschap van goederen gehuwd zijn. Als het dan zakelijk en privé fout gaat (vaak gaat dat samen!) kan het ‘afstand doen van de gemeenschap’ voor de niet-ondernemende partner (meestal de vrouw) een manier zijn om aan verdere aansprakelijkheid te voorkomen. De fiscus dacht daar echter anders over, maar ving bot. ‘Afstand doen’, wat is dat en wanneer kunt u het gebruiken?

Hoezo ‘afstand doen’?

Sam-sam? Als echtgenoten in gemeenschap van goederen (‘sam-sam’) getrouwd zijn, zijn zij daarmee nog niet aansprakelijk voor elkaars zakelijke schulden. Dat is anders als de partner voor die schulden heeft meegetekend. Niet doen dus als het niet per se hoeft! Maar daarmee bent u er nog niet. Dat u in gemeenschap van goederen getrouwd bent, heeft namelijk wél tot gevolg dat de schuldeisers van de ondernemer (meestal de man) zich mogen verhalen op het gehele gemeenschappelijke vermogen van de echtgenoten. Ook als dit voor de helft eigendom is van de vrouw. Wel mag de vrouw proberen haar gedeelte weer terug te halen bij de man. Maar van een kale kikker ...

Ontsnappen aan aansprakelijkheid? In art. 1:103 van het Burgerlijk Wetboek wordt echter de mogelijkheid geboden om te ontsnappen aan de hiervoor genoemde aansprakelijkheid. Het gaat daarbij dus om gemeenschapsschulden die door de man zijn aangegaan en waarvoor de vrouw vóór de ontbinding van het huwelijk niet aansprakelijk was. Die ontsnapping gebeurt door het afstand doen van de gemeenschap. Het afstand doen vindt plaats door een akte in te laten schrijven in het huwelijksregister. Daarmee is verdere aansprakelijkheid van de baan.

Tóch aansprakelijk?

Geen redding. Echtgenoten blijven wel (zelfstandig) aansprakelijk voor schulden die voortvloeien uit door de ander aangegane verbintenissen ‘ten behoeve van de gewone gang van de huishouding’. Omdat hier sprake zou zijn van een gemeenschappelijk belang is er een eigen aansprakelijkheid. Afstand doen biedt hier dus geen redding.

Wat speelde er laatst bij de rechter? De vraag waar het in een recente procedure om ging, was of belastingschulden voortvloeien uit de gewone gang van de huishouding. Daarover heeft de Hoge Raad (LJN: BL2134) nu uitspraak gedaan.

Belastingschulden

Bedrijf. Een vrouw werd door de fiscus aansprakelijk gesteld voor de talrijke belastingschulden van haar ex-man die een bedrijf had gehad. De vrouw had echter eerder al afstand van de gemeenschap gedaan. De staatssecretaris van Financiën (fiscus) stelde dat belastingschulden behoren tot uitgaven ten behoeve van de gewone gang van de huishouding. En daarmee zou de vrouw naast de man hoofdelijk aansprakelijk zijn. De Hoge Raad was het hier niet mee eens. Niet gezegd kan worden, aldus de Hoge Raad, dat belastingschulden strekken ten behoeve van de gewone gang van de huishouding zoals bedoeld in het Burgerlijk Wetboek. De fiscus kreeg dus ongelijk!