Je kind onterven, mag dat? Maar zou je dat wel doen?

Pot goud ... Een moeder onterfde twee van haar drie kinderen omdat het derde kind het niet zo breed heeft. Bovendien is haar nalatenschap toch weinig waard. Achteraf blijkt dat moeder die éne bankrekening met een flink saldo vergeten was.

Ook voor óns! Na haar overlijden werd het testament door de andere twee kinderen aangevochten. Omdat zij het niet eens waren met de onterving én omdat moeder informatie had achtergehouden. Zij vonden de beweegredenen en de inhoud van het testament in strijd met de openbare orde en de goede zeden. Wat zei de rechter hierover?

Onterven mag ...

Zij kregen geen gelijk van het Hof (LJN: BU6438): “Het onterven van een kind is niet in strijd met de wet en leidt niet tot ongeldigheid van het testament omdat de kinderen altijd de mogelijkheid hebben om hun legitieme portie op te eisen. De beweeg­redenen van moeder en het verstrekken van on­juiste informatie is ook niet in strijd met de openbare of de goede zeden. Er moet dan echt sprake zijn van strijd met fundamentele normen van ongeschreven recht en die situatie zal zich slechts onder bij­zondere omstandigheden voordoen.”

Hoe zit dat nu met onterven?

Kindsdeel. Normaal gesproken erven de kinderen (en eventueel de partner van de overledene) een kindsdeel. De berekening daarvan is simpel: de erfenis gedeeld door het aantal personen. In dit ge­­val hadden de drie kinderen dus ieder recht op 1/3 deel, in geld of goederen. Let op. We hebben het hier over het wettelijk erfrecht. In een testament kan iets anders zijn afgesproken.

Legitieme portie. De legitieme portie is de helft van een kindsdeel. Ook als een kind onterfd wordt, heeft het altijd nog recht op deze legitieme portie (uitsluitend in geld).

Onterven. Als een kind onterfd wordt, is hij of zij geen erfgenaam en heeft daardoor geen zeggenschap bij de verdeling van de nalatenschap. Onterfd worden houdt daarom veel meer in dan niet erven. Het wordt vaak ervaren alsof men nooit bestaan heeft. Het mag duidelijk zijn dat dit de onderlinge verhoudingen niet ten goede komt. En dat is in dit geval zeker niet de bedoeling.

Hoe kan dat anders?

Deze moeder had in haar testament de twee kinderen een legaat van bepaalde goederen kunnen geven in plaats van hun erfdeel. Denk bijvoorbeeld aan sieraden of antiek. De praktijk laat zien dat erfgenamen hiermee vaak tevreden zijn. Zij delen zo immers op een ándere manier mee in de erfenis en worden niet buitengesloten.

Toch dwarsliggen? Als de erfgenamendit legaat niet willen, moeten zij dit verwerpen en alsnog een beroep doen op hun legitieme portie. Op grond van een artikel in de Successiewet krijgen zij dan geen 1/6 deel in contanten, maar wordt de waarde van het legaat hierop in mindering gebracht. Uiteindelijk ontvangen zij dan óf het legaat óf hun ‘uitgeklede’ legitieme portie. Zij krijgen dus is in ieder geval minder dan hun ‘volledige’ legitieme portie.

Bedoeling. Door deze handelwijze zou moeder bereiken dat haar derde kind maximaal van haar erfenis profiteert, terwijl tegelijkertijd de kans dat de andere twee kinderen er een goed gevoel aan overhouden, veel groter is.