RECHT - 13.12.2013

Een zorgovereenkomst is toch geen arbeidscontract?

Persoonsgebonden budget

Zelf hulp regelen. Voor het regelen van de zorg thuis ontvangen patiënten vaak een persoonsgebonden budget (pgb). Dit budget wordt uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) betaald, mits de patiënt een zorgindicatie heeft van het zorgkantoor. Patiënten sluiten dan een zorgovereenkomst met een zorgverlener, zoals Mariët, en betalen deze kosten uit het budget.

Het overkwam uw patiënte

Zorgovereenkomst. Louise is licht verstandelijk gehandicapt en lijdt aan multiple sclerose (MS). Haar vriendin Mariët verzorgt haar thuis 42 uur per week. Louise betaalt Mariët ‘gewoon’ salaris uit haar pgb. Tussen de beide vriendinnen bestaat een standaardzorgovereenkomst waarin staat:

• dat de arbeidsovereenkomst per direct eindigt als Louise (de budgethouder) overlijdt; of
• dat de arbeidsovereenkomst eindigt als het zorgkantoor beslist dat er geen recht meer bestaat op een pgb. Mariët (de zorgverlener) heeft dan nog wel recht op een eenmalige uitkering van een maandloon, mits voldoende budget;
• dat de zorgverlener recht heeft op loondoorbetaling van max. 104 weken als zij ziek wordt.

Loonstopzetting of ontslag. Louise is al jaren uw patiënte en roept uw hulp in als er een conflict dreigt met haar vriendin Mariët. Door de ziekte van Mariët is Louise noodgedwongen opgenomen in een zorginstelling, waar zij ‘zorg in natura’ ontvangt. Haar pgb is daarom stopgezet. Louise beroept zich dus op de afspraken in de zorgovereenkomst: de arbeidsovereenkomst eindigt als er geen recht meer is op pgb. Mariët pikt dit ‘ontslag op staande voet’ niet en eist loon tijdens ziekte. Hoe zit dat nu?

Een bijzondere arbeidsovereenkomst

Zwakke werkgever. De zorgovereenkomst tussen de dames is een bijzondere arbeidsovereenkomst. Normaal gesproken wordt de werknemer als de zwakkere partij gezien. Bij een zorgovereenkomst is dat juist omgekeerd. Louise is als werkgever eigenlijk de zwakkere partij nu zij voor haar persoonlijke zorg van Mariët afhankelijk is. Tussen een zorgverlener en een pgb-houder bestaat vaak ook een persoonlijke familie- of vriendschapsband. Dat maakt de arbeidsrelatie bijzonder.

Ontbindende voorwaarde. Onlangs oordeelde het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 20.09.2013 (GHARL:2013:6871), in de zaak van Louise dat Louise onder deze omstandigheden de zorgovereenkomst per direct mocht beëindigen.

Het Hof oordeelt

Keuzevrijheid? Het Hof ziet het zo: op grond van de AWBZ heeft een pgb-budgethouder keuzevrijheid tussen het pgb en zorg in natura. Zij mag die keuzevrijheid niet gebruiken met als doel de zorgovereenkomst met de zorgverlener te beëindigen. In dit geval lag dat volgens het Hof anders.

Geen vrije keuze. Louise beëindigde de zorgovereenkomst omdat zij met een spoedopname in een zorginstelling terechtkwam. De reden van haar opname was dat Mariët wegens arbeidsongeschiktheid niet meer beschikbaar was om haar te verzorgen. Daardoor was de zorgovereenkomst dus rechtsgeldig geëindigd.