Uw volgende stap

Hoge Raad, ECLI:NL:HR:2019:1838

[Rechtspraak]

Wettekst artikel 10 Successiewet 1956

[Wetgeving]

Controleer uw ik-opatestament

Ik-opatestament

Wat is dat ook alweer? Als er een ik-opatestament is opgemaakt, vererft het vermogen van opa/oma niet geheel naar hun kinderen, maar ook deels naar hun kleinkinderen. De erfdelen van de kleinkinderen zijn echter pas opeisbaar na het overlijden van de kinderen.

Generatie overslaan. Het grote voordeel hiervan is dat een deel van het vermogen van opa/oma niet eerst naar hun kinderen vererft en vervolgens weer naar hun kleinkinderen. Dit zou namelijk kunnen leiden tot tweemaal erfbelasting over hetzelfde vermogen. Met het ik-opatestament slaat men dus een generatie over (generation skipping).

Berekening erfbelasting. Daarbij komt dat bij het berekenen van de verschuldigde erfbelasting na het overlijden van opa/oma rekening mag worden gehouden met het feit dat de erfenis van de kleinkinderen nog niet opeisbaar is. Ook kan de vordering van de kleinkinderen op hun ouders (de kinderen) worden opgerent waardoor de erfenis van de kinderen fiscaalvriendelijk wordt verlaagd.

Nadelen. Uiteraard zitten er ook nadelen aan een ik-opatestament. Zo delen kleinkinderen die worden geboren na het overlijden van opa/oma niet mee. Daarnaast vindt niet iedereen het prettig om een flinke schuld aan zijn kinderen te hebben.

Wat speelde er bij de Hoge Raad?

Er moet sprake zijn van een legaat. Nu is er sinds een recente uitspraak van de Hoge Raad enige beroering ontstaan over de ik-opaclausules (ECLI:NL:HR:2019:1838) . Let op.  Deze uitspraak maakt namelijk duidelijk dat u alleen fiscaal profiteert van een dergelijke clausule als er sprake is van een legaat. Het kleinkind moet een onvoorwaardelijke bepaalbare vordering hebben op het kind. Dit is het geval als het legaat:

• een vast bedrag is;
• een bedrag ter grootte van het vrijgestelde bedrag voor de erfbelasting is;
• een direct opeisbare vordering is die niet schuldig gebleven wordt;
• een vordering is die schuldig gebleven wordt met daarover 6% rente.

Dubbele heffing bij een last. Als er echter geen sprake is van een legaat maar van een last, dan leidt de ik-opaclausule tot dubbele heffing van erfbelasting. Hiervan is sprake als het kind op grond van het testament van opa/oma de last aanvaard om aan het kleinkind een bedrag renteloos schuldig te erkennen. Dit bedrag is pas na het overlijden van het kind opeisbaar. Let op.  Dergelijke lastbepalingen komen met name voor in oudere testamenten. Wij adviseren u uw testament hierop na te zien en bij twijfel contact op te nemen met uw fiscaal adviseur/notaris.

Fictief. Overigens kan ook een ik-opaclausule in de vorm van een legaat tot dubbele heffing leiden. Dit is het geval als de nominale waarde van het aan het kleinkind gelegateerde bedrag hoger is dan de verkrijging van het kind uit de nalatenschap van opa/oma. In dat geval wordt er namelijk voor het verschil een fictieve verkrijging voor de erfbelasting in aanmerking genomen.

Samengevat

• Is er sprake van een legaat, dan zit u over het algemeen goed.
• Heeft u echter een ouder testament met daarin een ik-opaclausule die wordt gezien als zogenaamde ‘last’, dan is het verstandig dit bij de notaris aan te passen.