TESTAMENT - 13.03.2024

Is door uitschrijving de wettelijke samenwoning beëindigd?

Momentopname

Het opstellen van een testament is een momentopname. Nadat het testament getekend is, kunnen de omstandigheden van de testateur wijzigen. Dat kan op allerlei gebieden zo zijn, bijv. op relationeel vlak. Voor gehuwden bepaalt de wet (art. 4:52 BW) dat een beschikking ten gunste van een echtgenoot vervalt na een ingetreden echtscheiding. Via de schakelbepaling van artikel 4:8 van het Burgerlijk Wetboek is deze bepaling ook van toepassing op geregistreerd partners. Voor informeel samenwoners ontbreekt een regeling als artikel 4:52 van het Burgerlijk Wetboek. In veel testamenten van informeel samenwoners is daarom een testamentaire regeling opgenomen die inhoudt dat een beschikking ten gunste van een partner vervalt indien de partners geen gemeenschappelijke huishouding (meer) voeren ten dage van het overlijden. Op 5 oktober 2022 werd hierover geprocedeerd bij Rechtbank Den Haag (ECLI:NL:RBDHA:2022:10116) .

De feiten. In deze zaak procederen de partner van de overledene en de zus van de overledene tegen elkaar. De partner is in het testament tot enig erfgenaam benoemd. Als het wettelijk erfrecht van toepassing is, zou de zus enig erfgenaam zijn. Het laatst opgestelde testament dateert van 1999. De overledene is in 2020 overleden. In het testament staat dat de beschikkingen ten gunste van de partner alleen van kracht zijn indien de samenwoning tussen de overledene en zijn partner eindigt door zijn overlijden. Ten tijde van het testeren woonden de testateur en zijn partner samen. Een jaar later koopt de testateur een woning en schrijft hij zich in op het adres van deze woning. Vervolgens wordt de woning zo’n negen jaar verhuurd aan een van de dochters van de partner. Enkele jaren nadat zij de woning heeft verlaten, sliep de testateur ’s nachts in de woning. De testateur is tot zijn overlijden ingeschreven geweest op het adres van zijn woning. Op het moment van overlijden hadden de testateur en zijn zus al 35 jaar geen of nauwelijks contact met elkaar. Bij de rechtbank staat de vraag centraal wie de erfgenaam van de overledene is.

Oordeel rechter

De rechtbank oordeelt dat de samenwoning tussen de overledene en zijn partner niet is geëindigd voor het overlijden van de overledene. Daardoor is zijn partner enig erfgename. Hoe is de rechtbank tot dit oordeel gekomen? Uit de omstandigheden volgt dat een inschrijving op hetzelfde adres geen doorslaggevende voorwaarde was om de partner tot enig erfgename te benoemen. De erflater had zich weliswaar uitgeschreven op het adres van de partner, maar feitelijk bleven zij samenwonen. De gemeenschappelijke huishouding duurde voort. Vanaf het moment dat de overledene ’s nachts in zijn woning sliep, speelde het zwaartepunt van zijn leven zich nog steeds af in de woning van de partner. De affectieve relatie eindigde niet. De overledene en zijn partner bleven voor elkaar zorgen, deden veel samen, droegen beide bij aan de gezamenlijke huishouding en gingen samen op vakantie. Ook is de overledene de laatste maanden voor zijn overlijden in het huis van de partner verbleven en door haar verzorgd.

Oordeel. Op grond van het gemotiveerde en de bewijsstukken oordeelt de rechtbank dat de wederzijdse zorg- en onderhoudsplicht en de gemeenschappelijke huishouding niet is geëindigd tot het overlijden van de overledene. De beschikkingen ten gunste van de partner zijn van kracht gebleven.