Wet op de orgaandonatie gewijzigd

De wettelijke regeling

Voorbereiden op donatie. Om ervoor te zorgen dat orgaandonatie mogelijk is, moeten vaak voorbereidende handelingen worden verricht. Denk daarbij aan het stabiliseren van de bloeddruk, het continueren van de (kunstmatige) beademing en het doen van bloedproeven en weefseltypering.

Onder voorwaarden. Volgens de huidige Wet op de orgaandonatie (WOD) mag een arts pas starten met het uitvoeren van deze voorbereidende handelingen voor orgaandonatie als aan twee voorwaarden is voldaan:

• de dood van de patiënt moet zijn ingetreden;
• er moet toestemming aan de familie zijn gevraagd.

Praktijk is weerbarstig

In de praktijk gaat het anders. Wanneer een patiënt niet als donor staat geregistreerd, zal de directe familie toestemming moeten geven voor orgaandonatie. Wanneer deze toestemming, conform de wet, ná het intreden van de dood wordt verkregen, kan de arts pas ná het overlijden starten met de noodzakelijke, voorbereidende handelingen. Helaas is dat meestal te laat.

Onmogelijke eis. Als artsen zich dus strikt zouden houden aan de wetgeving zou dit betekenen dat bij een patiënt die niet als donor staat geregistreerd, vrijwel nooit een orgaandonatieprocedure gestart kan worden. De organen moeten immers binnen afzienbare tijd worden verwijderd, willen ze nog bruikbaar zijn voor donatie.

Praktische oplossing. Om die reden wordt in de praktijk in de regel al toestemming gevraagd voor orgaandonatie wanneer een patiënt nog leeft, verdere behandeling zinloos is en het overlijden binnen afzienbare tijd wordt verwacht. Vervolgens wordt dan gestart met de voorbereidende handelingen. Hiermee zijn artsen dus in dubbele overtreding. Immers, er wordt al vóór het overlijden toestemming gevraagd voor orgaandonatie én de voorbereidende handelingen worden al vóór de dood uitgevoerd.

Van praktijk naar wet

Legaliseren. Deze wetswijziging zal de bestaande praktijk niet veranderen, maar wél legaliseren. Dat betekent dus rechtszekerheid voor de artsen die hiermee te maken hebben.

Onder voorwaarden ... Wel zullen er de volgende voorwaarden worden gesteld aan het uitvoeren van voorbereidende handelingen vóórdat een patiënt is overleden (en de familie heeft ingestemd):

• redelijkerwijs moet vaststaan dat de patiënt binnen afzienbare tijd zal overlijden;
• de voorbereidende handelingen mogen niet strijdig zijn met de geneeskundige behandeling;
• de voorbereidende handelingen dulden geen uitstel tot na het vaststellen van de dood; en
• de familie maakt geen bezwaar tegen de voorbereidende handelingen.

Aansluiting bij de praktijk. Met deze voorwaarden wordt aangesloten bij de praktijk die al recht deed aan de wens van de familie wanneer die voorafgaand aan het overlijden van een pa­­tiënt instemde met orgaandonatie.