TESTAMENT - 24.10.2023

De peildatum voor het vaststellen van de waarde van een legaat is het tijdstip van overlijden, aldus de rechter

In een testament kunnen legaten worden toegekend. Dat kan een vast bedrag zijn, maar ook een bedrag dat gelijk is aan de waarde van het erfdeel dat de legataris zou krijgen als hij erfgenaam zou zijn geweest. Wat speelde er?

Testament met erfstelling en legaten

Mia heeft een testament opgesteld, waarbij ze haar dochter tot enige erfgenaam heeft benoemd. Aan haar twee zonen legateert ze een bedrag in geld gelijk aan hetgeen ze uit de nalatenschap zouden hebben gekregen als ze erfgenaam in de nalatenschap zouden zijn geweest. Hierdoor zijn de zonen geen erfgenamen maar legatarissen en dat betekent dat de nalatenschap (erfenis) niet tussen de drie kinderen hoeft te worden verdeeld.

Vereffenaar benoemd. Nadat Mia is overleden, wordt de nalatenschap door de dochter beneficiair aanvaard. Door de rechtbank wordt daarop een vereffenaar benoemd. Nadat de nalatenschap is afgewikkeld, wordt door de vereffenaar een uitdelingslijst met rekening en verantwoording opgesteld en ter inzage gelegd (art. 4:218 lid 1 BW) .

Niet eens met de waarde. De beide zonen aan wie de legaten zijn toegekend, tekenen verzet aan tegen de opgestelde uitdelingslijst (art. 4:218 lid 3 BW) . Als peildatum voor de waarde van de onroerende zaken die tot de nalatenschap behoren, is de vereffenaar uitgegaan van de datum van overlijden van Mia (art. 4:6 BW) . Volgens de zonen moet bij het vaststellen van de waarde echter worden gehandeld alsof de nalatenschap moet worden verdeeld. De waarde van het onroerend goed ligt daardoor een stuk hoger dan ten tijde van het overlijden van Mia.

Alsof ze erfgenamen waren. De zonen stellen dat het testament zodanig is opgesteld dat zij evenveel krijgen als in het geval dat ze erfgenamen zouden zijn geweest. Voor de berekening van de hoogte van de legaten betekent dit dat er moet worden uitgegaan van drie erfgenamen. Dit heeft tot gevolg dat net zoals bij de verdeling van de erfenis er moet worden uitgegaan van de waarde ten tijde van de verdeling. Deze waarde ligt een stuk hoger dan door de vereffenaar is vastgesteld.

Voor rekening en risico erfgenaam

De rechter ziet dat anders. Het legaat zoals dat aan de zonen is toegekend, is geen vast geldbedrag, maar is gelijk aan het bedrag dat ze als erfgenaam zouden hebben ontvangen. De wet zegt duidelijk dat als peildatum voor de waarde van de goederen van de nalatenschap, het tijdstip geldt onmiddellijk na het overlijden van de erflater. Een waardestijging of waardedaling van de goederen (onroerende zaken) van de nalatenschap na het overlijden van de erflater, komt voor rekening en risico van de erfgenaam en niet voor rekening en risico van de zonen als legatarissen (ECLI:NL:HR:2023:1130) .

Geen andere peildatum. De door Mia beoogde gelijke behandeling moet worden beoordeeld naar het tijdstip van haar overlijden. Er moet niet zo worden gehandeld alsof de zonen toch erfgenamen zouden zijn, want zo is het testament niet opgesteld. De waarde zoals vermeld op de uitdelingslijst, is door de vereffenaar correct vastgesteld. De zonen zullen met deze lagere waarde genoegen moeten nemen!