Een kind onterven kan volgens de wet. Hoe dan?

Testament. Als bijv. de relatie met een ouder (of ouders) is verslechterd, kan het kind worden onterfd. Daarvoor moet een testament worden opgesteld bij de notaris. Is het de bedoeling dat ook de afstammelingen van het onterfde kind geen erfgenamen worden, dan moet dat uitdrukkelijk in het testament worden gezet. Anders krijgen de afstammelingen (de kleinkinderen) het erfdeel dat eigenlijk toekomt aan hun onterfde ouder.

Waar heeft het kind nog wel recht op?

Legitieme portie. Waar het onterfde kind nog wel recht op heeft, is zijn ‘legitieme portie’. Dat is een bedrag in geld dat gelijk is aan de helft van zijn wettelijk erfdeel. Het wettelijk erfdeel is het deel van de nalatenschap (erfenis) wat het kind eigenlijk zou krijgen als er geen testament zou zijn opgesteld. Laat een ouder bij zijn overlijden drie kinderen achter en is de waarde van de erfenis € 300.000,-, dan is het wettelijk erfdeel per kind € 100.000,-. De legitieme portie is dan € 50.000,-.

Giften? Zijn er in het verleden door de ouder giften gedaan aan de andere (niet-onterfde) kinderen, dan worden die bedragen voor de berekening van de legitieme portie opgeteld bij de waarde van de nalatenschap. Anderzijds worden giften die in het verleden aan het onterfde kind zijn gedaan daar weer vanaf getrokken.

Stokje voor steken?

Wanneer opeisbaar? In de wet staat dat de legitieme portie opeisbaar is zes maanden na het overlijden van de erflater. Daar kan de ouder die het testament opstelt, een stokje voor steken: hij kan in het testament bepalen dat de legitieme portie niet opeisbaar is zolang zijn echtgenoot nog in leven is. Eenzelfde bepaling kan worden opgenomen voor een ongehuwde partner. Dat speelt als de langstlevende (of gescheiden) ouder een nieuwe relatie heeft waarmee deze niet is gehuwd.

Kind moet actie ondernemen. Een onterfd kind dat een beroep wil doen op zijn legitieme portie, zal zelf actie moeten ondernemen. Het kind moet dat doen binnen een termijn van vijf jaar na het overlijden. Laat het die (fatale!) termijn voorbijgaan, dan heeft het zijn rechten verspeelt.

Tip. Willen de erfgenamen (eerder) weten waar ze aan toe zijn, dan kunnen ze het onterfde kind ook een termijn stellen waarbinnen het moet reageren. Laat het binnen de gestelde termijn niets van zich horen, dan heeft het kind geen recht meer op zijn legitieme portie. Ook als de wettelijke termijn van vijf jaar nog niet is verstreken.

Geen erfgenaam. Een onterfd kind dat een beroep doet op zijn legitieme portie, wordt daardoor niet alsnog erfgenaam. Het kind heeft geen recht op afgifte van goederen en heeft bij de verdeling van de nalatenschap niets te zeggen. Het onterfde kind heeft ‘alleen’ een vordering in geld. Daarvoor kan het aankloppen bij de erfgenamen.

Aanpassen? Vóór 2003 (oude erfrecht) was het onterfde kind dat een beroep deed op zijn legitieme portie, mede-erfgenaam. Er golden toen andere breukdelen. Dus staat in ‘oude’ testamenten vaak dat een kind erfgenaam is voor het deel van zijn legitieme portie. Dan is het kind wel mede-erfgenaam en mag het meebeslissen over de erfenisverdeling. Ook krijgt het vaak meer dan de huidige legitieme portie. Is dat ongewenst, laat dan de bestaande testamenten daarop aanpassen.