TUCHTRECHT - 26.01.2017

Is een cliëntenraad voor alle zorglocaties verplicht?

De zaak van Lunet zorg

In deze zaak bij de Hoge Raad, 16-12-2016 (PHR:2016:2890) , ging het om een geschil tussen een zorginstelling en twee cliëntenraden. De zorginstelling (Lunet zorg) verleent in de regio Zuidoost-Brabant zorg aan (ruim 2700) kinderen en volwassenen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking.

Nieuwe organisatiestructuur. Lunet zorg heeft, net als veel andere zorginstellingen, een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd. Daarbij hoort een nieuwe medezeggenschapsstructuur voor cliënten. De medezeggenschap is niet langer regionaal georganiseerd, maar er is een cliëntenraad op centraal niveau én een cliëntenraad op het niveau van de clusters als bedoeld in de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz).

Eén toelating. Voor Lunet zorg als geheel is één toelating op grond van de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) afgegeven. De afzonderlijke locaties hebben geen eigen WTZi-toelating.

Hoge Raad

Cliëntenraad voor iedere locatie? De vraag die aan de Hoge raad werd voorgelegd was of de organisatie van cliëntenraden op centraal niveau en op het niveau van de clusters voldoende is, of dat er op alle niveaus van de instelling en dus voor alle organisatorische verbanden (locaties) een cliëntenraad moet zijn.

De Hoge Raad vindt (kort samengevat) dat het niet nodig is om voor iedere locatie een cliëntenraad te hebben. De tekst en opzet van de Wmcz verplicht niet tot het organiseren van medezeggenschap op het niveau waarop daadwerkelijk zorg wordt verleend. Dat uitgangspunt is volgens de Hoge Raad weliswaar niet in overeenstemming met de bedoeling die bij de totstandkoming van de Wmcz waarschijnlijk voorop heeft gestaan. De Hoge Raad baseert haar uitspraak echter op de bewoordingen en opzet van de wet. Als de wetgever een andere uitkomst wil, moet zij de wet aanpassen.

Wmcz

Uit de politieke discussie bij de totstandkoming van de wet volgt niet duidelijk op welk organisatorisch niveau een zorgaanbieder een cliëntenraad moet instellen. De bepaling waar het om gaat, zegt dat onder een instelling wordt verstaan:

1. een instelling in de zin van de Wet toelating zorginstellingen, alsmede;
2. elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband, waarin gezondheidszorg wordt verleend en dat wordt gefinancierd door het Zorginstituut Nederland op grond van de Zorgverzekeringswet of de Wet langdurige zorg of door onze minister op grond van de Kaderwet VWS-subsidies, alsmede;
3. elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband, waarin verslavingszorg wordt verleend en dat wordt gefinancierd door onze minister, een gemeente of een provincie.

De Hoge Raad vindt dan ook dat het begrip instelling beperkt moet worden uitgelegd, tot de komst van een eventuele wetswijziging. Tot die tijd geldt volgens de Hoge Raad dat niet voor alle locaties van een zorginstelling of ziekenhuis waar zorg wordt verleend, een cliëntenraad verplicht is.