Geen noodweg en ook geen buurweg: uitrit afsluiten mag

Perceel grond met uitrit. Geert is eigenaar van een perceel grond met een uitrit naar de openbare weg. Zijn buurman Jan heeft een perceel met een bedrijfspand dat aan de achterzijde en aan de zijkant grenst aan het perceel van Geert. Door Jan en door derden die zijn perceel willen bereiken, wordt regelmatig gebruikgemaakt van de uitrit over de grond van Geert om van en naar de openbare weg te komen en te gaan.

Uitrit afgesloten

Dan maakt Geert gebruik van zijn bevoegdheid om de uitrit af te sluiten (art. 5:48 BW) . Jan is het daar niet mee eens. Van de uitrit wordt gebruikgemaakt door leveranciers en klanten die naar zijn bedrijfspand komen. De uitrit is noodzakelijk voor een behoorlijke exploitatie van zijn bedrijf. De uitrit over de grond van Geert is voor hem een noodweg die niet zomaar mag worden afgesloten en anders is er wel sprake van een buurweg, omdat de uitrit al jarenlang door anderen is gebruikt.

Wel of geen behoorlijke exploitatie mogelijk.  Het perceel met het bedrijfspand van Jan heeft zelf toegang tot de openbare weg. In deze zin is het geen ingesloten erf dat de aanwijzing van een noodweg over de grond van Geert noodzakelijk maakt (art. 5:57 BW) . Wel is het zo dat het bedrijfsgebouw aan de achterzijde moeilijk of niet bereikbaar is, omdat de garage en het kantoor daarvoor is gebouwd. Het zou dan ook handiger zijn als Jan van de uitrit gebruik zou kunnen blijven maken. Als dit niet kan, dan betekent dat niet meteen dat een behoorlijke exploitatie van het bedrijf volgens de geldende bedrijfsbestemming niet meer mogelijk is. De Hoge Raad heeft al eerder uitgemaakt dat dit beslissend is (ECLI:NL:HR:2020:1783) .

Via de andere kant bereikbaar. Bevoorrading van het bedrijf van Jan geschiedt al enkele jaren via de openbare weg aan de voorzijde. Op steekkarren met pallets worden de afgeleverde goederen naar het bedrijfsgebouw gebracht. Het vervoeren van bestellingen naar afnemers gaat op dezelfde manier. Werknemers, klanten en andere zakenrelaties kunnen het bedrijfspand bereiken zonder van de uitrit gebruik te hoeven maken. Daarvoor is aan de voorzijde extra parkeergelegenheid gerealiseerd. Uit de jaarrekeningen blijkt ook niet dat de exploitatie van het bedrijf te lijden heeft onder de afsluiting van de inrit. Jan kan zelf besluiten om zijn bedrijfspand aan de achterzijde beter bereikbaar te maken door de garage en het kantoor te verplaatsen. Maar deze kosten moet hij dan voor zijn rekening nemen.

Overeenkomst, dus ook geen buurweg

Om te kunnen spreken van een buurweg, moet deze zijn ontstaan voor 1 januari 1992. Jan stelt dat dit zo is, omdat de uitrit al voor deze datum regelmatig en langdurig door de vorige eigenaar van zijn perceel is gebruikt. Helaas voor hem is Jan daar niet mee geholpen. Geert heeft bewijs dat het gebruik van zijn grond door de rechtsvoorganger van Jan is gebaseerd op een gebruiksovereenkomst. Uit de administratie blijkt dat daarvoor stelselmatig gebruiksvergoedingen zijn betaald en dat door de vorige eigenaar ook onderhoud aan de uitrit is gepleegd. Het is dus geen buurweg.

Hoe oordeelt de rechter? Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2022:3008) wijst de claim van Jan tot aanwijzing van een noodweg over de grond van Geert van de hand en stelt vast dat er ook geen sprake is van een buurweg. Geert staat volledig in zijn recht om de uitrit af te sluiten.