De benoeming van een mentor ondanks een levenstestament kan enkel in uitzonderlijke omstandigheden

Beschermingsmaatregelen. Er zijn drie beschermingsmaatregelen die via de kantonrechter ingesteld kunnen worden, te weten: curatele, beschermingsbewind en mentorschap. Tot instelling van zo’n maatregel wordt normaal gesproken niet overgegaan indien er een levenstestament is opgesteld. In de procedure die speelde (ECLI:NL:GHSHE:2023:2339) , werd ondanks het bestaan van een levenstestament toch een mentor benoemd. Waarom was dat?

Dementerende moeder. Het gaat in deze zaak over een moeder. Zij is dementerend. Haar kinderen hebben onenigheid over de benoeming van een mentor. De ene groep van kinderen wil graag dat er een onafhankelijke mentor wordt benoemd. De andere kinderen vinden dat zij mentor moeten worden, omdat moeder hen een medische volmacht heeft gegeven en mocht er een mentorschap nodig zijn, dan heeft moeder in haar levenstestament uitgesproken dat deze kinderen mentor moeten worden.

Juridisch kader. Volgens artikel 1:450 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek kan de kantonrechter een mentorschap instellen indien een meerderjarige door zijn geestelijke of lichamelijke toestand tijdelijk of duurzaam niet in staat is of bemoeilijkt wordt zijn belangen van niet-vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen. Uitgangspunt is dat een levenstestament (met daarin een medische volmacht) in beginsel een passende voorziening vormt voor het geval de betrokkene niet tot een behoorlijke waarneming van belangen in staat is.

Verstoorde familieverhoudingen

Het hof vindt dat er sprake is van bijzondere omstandigheden die maken dat de instelling van een mentorschap aangewezen is. De huidige slechte verstandhouding tussen de broers en zussen maakt dat de voor moeder belangrijke beslissingen niet of zeer moeizaam genomen kunnen worden. Het staat voor het hof voorop dat de belangen van moeder zo goed mogelijk gediend moeten worden. Het hof gaat daarom over tot de benoeming van een mentor. Daarbij is het wettelijke uitgangspunt dat de voorkeur van moeder moet worden gevolgd, tenzij gegronde redenen zich daartegen verzetten. De verstoorde familieverhoudingen maken in dit geval dat de door moeder genoemde voorkeur niet passend is. Het bleek dat dit in de praktijk tot een onwerkbare situatie heeft geleid. Het hof gaat daarom over tot benoeming van een professionele mentor.

Levenstestament

Om inmenging van de kantonrechter te voorkomen, stellen veel burgers vandaag de dag een levenstestament op. Zoals ook uit deze uitspraak blijkt, dient een levenstestament in beginsel te worden geëerbiedigd door de rechter. Het instellen van een beschermingsmaatregel is alleen aan de orde indien er bijzondere omstandigheden spelen, zoals in deze zaak (ernstig verstoorde familieverhoudingen). Tip.  Met het opstellen van een levenstestament (met daarin een medische volmacht) zal het instellen van een mentorschap via de kantonrechter normaal gesproken niet nodig zijn. In deze uitspraak was dat wel nodig. In het levenstestament kan een voorkeur uitgesproken worden voor de benoeming van een mentor (indien dat uiteindelijk toch nodig is). In beginsel is de rechter daaraan gebonden. Dit is eveneens van toepassing op de benoeming van een curator of beschermingsbewindvoerder.