ERFBELASTING - 09.05.2025

Fiscaal partnerschap in de erfbelasting?

Echtgenoot of geregistreerd partner

De echtgenoot of geregistreerd partner van de overledene kwalificeert als partner. Voor informeel samenlevers (ongehuwd en niet-geregistreerd partner) kent artikel 1a van de Successiewet 1956 een partnerbegrip. Volgens deze bepaling worden twee ongehuwde personen als partner aangemerkt indien zij:

• beiden meerderjarig zijn;
• op hetzelfde woonadres staan ingeschreven in de Basisregistratie Personen of een daarmee naar aard en strekking overeenkomende registratie buiten Nederland;
• ingevolge een notarieel samenlevingscontract een wederzijdse zorgverplichting hebben;
• geen bloedverwanten in de rechte lijn zijn; en
• niet met een ander aan de hiervoor genoemde voorwaarden voldoen.

Half jaar. Voor de erfbelasting moet er een half jaar aan deze voorwaarden worden voldaan om partner te worden. Let op.  Voor de schenkbelasting is deze termijn langer, namelijk twee jaar.

Samenlevingscontract. De voorwaarde van een notarieel samenlevingscontract met daarin een wederzijdse zorgverplichting geldt niet voor personen die tot het tijdstip van het overlijden of de schenking gedurende een onafgebroken periode van ten minste vijf jaren, staan ingeschreven op hetzelfde woonadres in de Basisregistratie Personen.

Wederzijdse zorgverplichting, hoe dan?

De Belastingdienst heeft hiervoor regelgeving opgesteld. Aangenomen wordt dat als er in het notariële samenlevingscontract een regeling is opgenomen voor de draagplicht van de kosten van de gemeenschappelijke huishouding, er sprake is van een wederzijdse zorgverplichting. Let op.  Voor gehuwden en geregistreerd partners geldt wettelijk een wederzijdse zorgverplichting. Deze geldt echter niet voor informeel samenlevers. Tip.  In een (notarieel) samenlevingscontract kan wel een zorgverplichting worden gecreëerd.

Geen bloedverwanten in de rechte lijn. De voorwaarde dat er geen sprake mag zijn van bloedverwantschap in de rechte lijn, betekent dat ouder en kind geen fiscaal partner voor de erfbelasting kunnen worden, ook niet door het opstellen van een notarieel samenlevingscontract.

Voorbeeld 1.Alie en Jan zijn met elkaar in algehele gemeenschap van goederen getrouwd en hebben geen kinderen. In totaal hebben zij een vermogen van € 1,2 miljoen. Alie overlijdt zonder testament. Op grond van de wet is Jan enig erfgenaam van Alie. De nalatenschap van Alie heeft een omvang van € 600.000, de helft van het totale vermogen. De andere helft van het vermogen is van Jan op grond van de huwelijksgemeenschap. Jan mag circa € 800.000 belastingvrij erven. Hij hoeft geen erfbelasting te betalen over de erfenis.

Voorbeeld 2.Nienke en Dirk hebben een affectieve relatie, zijn niet getrouwd en niet geregistreerd als partner. Ze hebben vier maanden geleden een samenlevingscontract bij de notaris opgesteld en staan sinds vier maanden op hetzelfde adres ingeschreven bij de gemeente. Nienke overlijdt plotseling tijdens een verkeersongeval. Volgens Nienkes testament is Dirk enig erfgenaam. Dirk erft daardoor alles, maar doordat aan de termijn van zes maanden nog niet is voldaan, kwalificeert Dirk niet als partner voor de erfbelasting. Hij wordt daardoor als overige verkrijger behandeld. Dat betekent dat hij € 2.690 belastingvrij mag erven. Over het meerdere betaalt hij 30 tot 40% erfbelasting.