Euthanasieverklaring wel of niet in het levenstestament?

Wat is een euthanasieverklaring?

In 2002 is de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtlvhz) in werking getreden. Op basis van deze wet kan de wens worden uitgesproken om het leven te beëindigen als er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Of daarvan sprake is, moet door twee onafhankelijke artsen worden vastgesteld. Een euthanasieverklaring kan op drie manieren worden vastgelegd:

1. in overleg met de huisarts of medisch specialist kan er een verklaring worden opgesteld;
2. de verklaring kan ook zelf worden vastgelegd. Een modelverklaring is te vinden op de website van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde - NVVE (voor meer informatie zie https://www.nvve.nl );
3. de wens tot euthanasie kan worden opgenomen in een levenstestament.

Verschil met behandelverbod. De wens tot euthanasie moet uitdrukkelijk worden onderscheiden van het behandelverbod (dat ook in een levenstestament of afzonderlijke verklaring kan worden vastgelegd). Het euthanasieverzoek is een positieve wilsverklaring om iets te doen. Het behandelverbod daarentegen is een negatieve wilsverklaring tot het bij voorbaat weigeren van toestemming van een medische behandeling. Zonder toestemming mag er geen enkele medische behandeling plaatsvinden. Het behandelverbod is voor een arts bindend. Als enige uitzondering daarop geldt de eigen verantwoordelijkheid van een arts als er inmiddels (na de vastgelegde verklaring) een nieuwe behandeling is met een veel beter perspectief.

Bespreken met huisarts. Ongeacht op welke wijze de euthanasieverklaring wordt vastgelegd, is het raadzaam om de huisarts of medisch specialist daarvan op de hoogte te brengen en te bepreken. De arts zal dan vragen wat het lijden ondraaglijk maakt en wanneer daarvan sprake is. Ook kan de arts vragen wanneer het aangewezen moment is om het leven te beëindigen. Daarbij zal de arts aangeven dat euthanasie niet zomaar mag worden uitgevoerd, maar dat hij moet voldoen aan de zorgvuldigheidsnormen zoals deze in de wet zijn vastgelegd.

Arts heeft eigen verantwoordelijkheid. Wordt de wens tot euthanasie besproken, dan kan de arts ook aangeven of hij bereid is om zijn medewerking te verlenen. De arts is daartoe niet verplicht, ook niet als de wens tot euthanasie in een levenstestament is vastgelegd. Iedere arts heeft zijn of haar eigen verantwoordelijkheid. Als de arts aangeeft niet bereid te zijn om euthanasie uit te voeren, dan moet er op zoek worden gegaan naar een andere arts die daar anders tegenover staat.

Nadeel in levenstestament

Het is raadzaam de vastgelegde euthanasieverklaring regelmatig tegen het licht te houden. Door wijziging van omstandigheden kan er in de loop der jaren anders worden gedacht over het moment wanneer het leven ondraaglijk wordt. Is dat het geval, dan kan de zelfstandige verklaring die bij de arts of op basis van het model van de NVVE is opgesteld, weer worden ingetrokken en kan er, indien gewenst, een nieuwe verklaring worden opgesteld. Dat kan gemakkelijk en zonder kosten. Is de euthanasieverklaring echter opgenomen in het levenstestament, dan moet er bij de notaris een nieuw levenstestament worden opgesteld met alle kosten van dien!